Fietsframe

Professionele Kennisclips

In de tijd dat ik voor Avans Hogeschool werkte, wilde Avans graag een duurzame hogeschool worden. De bijdrage die ik samen met een aantal collega's daaraan heb geleverd is het ontwikkelen van een module Duurzame Ontwikkeling. Dit is een module van 1 ects (28 uur) voor alle eerstejaars studenten (ongeveer 8000). Aangezien we in relatief weinig onderwijstijd (28 uur) toch attitude doelstellingen wilden bereiken, gebruikten we Flipping the Classroom als organisatiemodel.


Globale opzet van de module 

• Kennisaspect: De kennis van de module wordt in interactieve kennisclips aangeboden. Om dat te realiseren gebruiken we Adobe Captivate. Dit programma stelt ons in staat om vragen met bijbehorende feedback toe te voegen aan de kennisclips. Op deze manier kunnen we studenten actiever betrekken bij de kennisclips. Tevens biedt Adobe Captivate de mogelijkheid om het uiteindelijke bestand om te zetten naar een SCORM-file. Dit geeft, in combinatie met Blackboard, de mogelijkheid om het kijkgedrag en de antwoorden van individuele studenten te analyseren. Docenten kunnen op basis van die informatie het aanbod in de fysieke lessen op school aanpassen.

• Attitudeaspect: Na het kijken van de kennisclips en het beantwoorden van de vragen in de clips gaan studenten op school en in hun eigen leefwereld aan de slag met verwerkingsopdrachten behorend bij de kennisclips die zij bekeken hebben. Hiermee bereiken we de transitie van kennen & begrijpen, naar kennen, begrijpen & toepassen.

Naast dat de module onderwijskundig goed in elkaar moest zitten, moest het ook aantrekkelijk zijn. De kennisclips moesten een klokhuis-achtig uitstraling krijgen en daarmee tv-waardig zijn. Mede om die reden hebben we samengewerkt met vele deskundigen, zoals

• Onderwijskundigen (Rudi Clause, Martijn van Grootel)
• Inhoudsdeskundige (Johan van Bussel, Natasja Martens, Nico Roorda, Peter Pennartz, Andre Walraven, Pascal Bekkers) 
• Twee studenten (Aäron Nasarany & Justin Veldhuizen) met expertise op het gebied van het maken van films.

Een voorbeeld
Dit is één van de twaalf kennisclips die gaat over positieve en negatieve terugkoppeling. Omdat deze op Youtube staat, zijn de vragen eruit gelaten.



Reflectie op de kennisclip
Het is lastig om achteraf een objectief oordeel te vormen over een product waar je, samen met anderen, hard aan gewerkt hebt! Ik vind dat we onze doelstellingen hebben gerealiseerd: we hebben 12 kennisclips gemaakt met een klokhuis-achtig uitstraling. Ik kan dus ook gerust zeggen dat ik hier trots op ben. Uiteraard zijn er ook verbeteringen mogelijk voor een volgende keer.

• De kennisclips zijn vooral auditief van aard. In het vervolg zou ik het auditieve verhaal meer willen ondersteunen met tekst (sleutelwoorden) en uitgetekende concepten om abstracte begrippen te visualeren. Op deze manier ondersteun je de lerende nog meer in zijn leerproces. 

Ook voor het dagelijkse onderwijs? 
Dit is een voorbeeld van een kennisclip waarvan het totale productieproces 16 uur in beslag neemt en waarbij vele deskundigen betrokken bij zijn. Is dit ook voor opleidingen interessant om zelf te maken? Dat denk ik niet. Daarvoor kost het gewoon te veel geld en tijd. Ik ben van mening dat je met relatief simpele kennisclips, opgenomen vanuit een PowerPoint presentatie, onderwijskundig goede kennisclips kunt maken. Een screencast van een PowerPoint-presentatie stelt je in staat om:

• vooraf de tekst uit te schrijven, waardoor je tijdens de opname kort, krachtig en helder uitleg kunt geven.
• de auditieve tekst af kunt stemmen met visuele beelden. Op deze manier kom je tegemoet aan de principes van cognitive load theory. Ik maak dan ook vaak dankbaar gebruik van de 'effecten' optie binnen powerpoint.
• abstracte begrippen te visualiseren.

Daarnaast ben ik van mening dat niet alle tijd en energie moet gaan zitten in het maken van kennisclips, maar vooral in het maken van goede opdrachten of casussen voor in de klas zelf, om studenten aan de slag te zetten. Ook dat is een onderdeel van Flipping the Classroom! 

Ik hoor graag van jullie wat je van bovenstaande kennisclip vindt!

Theoretiseer wat je preekt

Theoretiseren: een korte introductie

Michael Eaut beschrijft in zijn boek developing professional knowledge and competence (1994) het verschil tussen theorie en theoretiseren. Theorie is in zijn ogen contextloze kennis. Bijvoorbeeld het plan-do-check-act model of de leertheorie van Piaget of Vygotsky. Theoretiseren is het (innerlijk) bewerken van theorieën in en voor een bepaalde context. Het is het vermogen om theorieën in je op te nemen, te evalueren, te verbeteren en uiteindelijk zo te vervormen dat de theorie in te zetten is in een eigen specifieke context. Bij het leren van bijvoorbeeld vaardigheden gaat het zowel om theorie, als  theoretiseren.

Theoretiseren en professionaliseren
Ook ik heb de overtuiging dat het professionaliseren van zowel studenten als docenten niet alleen maar zit in het overdragen van theorieën, iets wat ik maar al te vaak zie gebeuren als ik zelf op training ben. Als trainer probeer ik altijd aandacht te besteden aan zowel theorie als aan theoretiseren. Daarbij besteed ik nadrukkelijk meer tijd aan het theoretiseren. Zonder theoretiseren, ook geen gedragsverandering in de praktijk. De organisatievorm Flipping the Classroom helpt me bij het realiseren van mijn overtuiging. 

Assessortraing: een voorbeeld
In een assessortraining van zes dagdelen die ik samen met mijn collega Marion van Neerven verzorg zetten we kennisclips in waarin de theorie centraal staat. Door het aanbieden van kennisclips hebben docenten in de de training veel meer tijd om te theoretiseren en kunnen wij hen begeleiden bij het eigen maken van de theorie en het vaardig worden als assessor.

Hierbij een voorbeeld van een kennisclip die we inzetten om het begrip intersubjectiviteit uit te leggen en de WACKER-procedure die hieraan bij kan dragen.

Kennisclip - Flipping the Classroom

In deze kennisclip presenteer ik het concept Flipping the Classroom in een notendop, zoals ik het zie. Ik gebruik deze clip om mijn eigen workshops te 'flippen': deelnemers bekijken de kennisclip voorafgaand aan de workshop en stellen hun vragen via een online platform. Hierdoor heb ik in mijn workshops meer tijd om docenten te begeleiden bij het toepassen van flipping the classroom in hun eigen onderwijs. 

Flipping the Classroom in combinatie met de Taxonomie van Bloom

Onderstaande afbeelding geeft in drie fases weer hoe je onderwijs kan ontwerpen volgens de principes van Flipping the Classroom. In iedere fase staan andere doelen van de Taxonomie van Bloom centraal.

1. Asynchroon - individueel: Hier krijg je de mogelijkheden aangereikt om als individuele student de leerinhoud te onthouden en begrijpen. Dit vindt volgens flipping the classroom plaats buiten de contacttijd op school, bijvoorbeeld door middel van filmpjes. In mijn ogen kunnen hier ook artikelen en boeken aangeboden worden.
2. Synchroon - online groep: Hier krijg je de mogelijkheden aangereikt om als individuele student in contact te komen met andere studenten om de leerinhouden te analyseren en toe te passsen. Deze activiteiten kunnen door de docent gestuurd worden (aanbieden van taken, uitlokken van discussies of het maken van een quiz), maar dit kan ook student gestuurd zijn, doordat zij in een forum elkaar vragen stellen en beantwoorden. Deze fase vindt volgens flipping the classroom plaats buiten de contacttijd op school
3. Synchroon - live class: Hier worden de mogelijkheden aangereikt om samen met medestudenten te werken aan casussen of projecten (creëren en evalueren). Dit vindt volgens flipping the classroom plaats binnen de contacttijd op school.Het zijn activiteiten waar je elkaar fysiek voor nodig hebt om een stap verder te komen in het leerproces. 

Flipping the Classroom: vanuit het perspectief van HBO docenten

Flipping the classroom is hot! Maar, waarom eigenlijk? Is dit onderwijsconcept revolutionair? Ik vind van wel, omdat je als docent goed na moet denken over je eigen onderwijs en hoe je ICT daarbij volledig integreert om effectief, efficiënt en aantrekkelijk onderwijs te ontwerpen. Een mooie uitdaging!

FTC In het kort
De essentie van Flipping the Classroom is, naar mijn idee, het slim gebruik van maken van online instructievideo’s en andere ict-toepassingen, zodat er voor studenten meer tijd vrijkomt om onder begeleiding te werken aan opgaves, casussen of projectonderwijs, zie Figuur 1.

Blauw: kennisoverdracht: onthouden en begrijpen 

Grijs en Groen: Kennisconstructie: onthouden, begrijpen, toepassen, analyseren, evalueren en creëren

Uit Figuur 1 blijkt dat Flipping the Classroom eraan bij kan dragen dat:

1. studenten op elk gewenst tijdstip en op elke gewenste plek gebruik kunnen maken van instructievideo’s; de belangrijkste kennis blijft beschikbaar, in plaats dat deze eenmalig wordt aangeboden zoals bij hoorcolleges het geval is. 
2. er meer tijd vrij komt voor studenten om onder begeleiding van de docent het geleerde toe te passen in verwerkingsopdrachten, casussen en/of projectonderwijs. Dit vergroot de kans op directe feedback en dus op leren. 

Ten onrechte wordt wel eens gedacht dat Flipping the Classroom alleen om het maken en aanbieden van instructievideo’s draait. Ookal lijkt dat op het eerste gezicht wel, toch is dat volgens mij niet zo. Instructievideo’s maken het als middel mogelijk om meer tijd en energie vrij te maken voor het begeleiding van studenten, zodat zij op een hoger kennisniveau kunnen functioneren. Niet alleen de instructievideo’s zorgen voor dit hogere kennisniveau, maar meer nog de uiteindelijk inrichting van het onderwijs op school. En zoals Ilse terecht opmerkte moet het belang van goede verwerkingsopdrachten niet onderschat worden!

Studiemiddag
Op 24 juni hebben ongeveer 15 enthousiaste docenten van de Academie voor de Technologie van Gezondheid en Milieu (Avans Hogeschool) het concept flipping the classroom verder verkend. Gezamenlijk zijn de voordelen, nadelen en vragen digitaal geïnventariseerd, om hier vervolgens over in gesprek te gaan. De volgende onderwerpen kwamen aan bod:

• Inrichting van werkcollege. De voordelen die benoemd zijn hebben met name betrekking op het efficiënter inrichten van lessen. Er is meer tijd om vragen van studenten te beantwoorden (Sanne), voor de verwerking van theorie, waardoor de theorie langer beklijft (Edwin & Ilse), voor interactie met en tussen studenten (Carla), en individuele aandacht en gerichte uitleg (Femke). 

• Anytime, Anywere. Studenten bepalen zelf waar en wanneer zij de instructievideo’s bekijken (Sanne, Maaike), zo vaak als ze zelf maar willen (Sanne, Edwin). Een bijkomend voordeel van instructievideo’s is dat deze voor meerdere leer- en schooljaren in te zetten zijn (Koen). 

• Voorbereiding van studenten. Maar wat doe je nu als studenten zich niet voorbereiden? Ga je dan als nog de theorie uitleggen (Ilse)? Gaan studenten echt wel naar instructievideo’s kijken (Robert)? Dit soort problemen zijn herkenbaar, maar zijn niet hoofdzakelijk een gevolg van Flipping the Classroom. Ook in ons huidige onderwijs lopen we tegen het probleem van voorbereiding aan. De kern van dit probleem is niet zozeer didactisch van aard, maar eerder pedagogisch: wat is de consequentie voor studenten als zij zich niet voorbereiden.

• Voorbereiding van docenten. Hoeveel tijd kost het eigenlijk om een instructievideo te maken? Dit is afhankelijk van de kwaliteit van de instructievideo, de ict-vaardigheden van de docent, en de houding van de docent om zich te professionaliseren in het maken van instructievideo’s. Een eerste instructievideo van 9 minuten kan al gauw 16 uur in beslag nemen. Maar, oefening baart kunst: op termijn neemt het ongeveer 4 uur in beslag. Koen merkte terecht op dat dat een hoop tijd is. Je moet er dus goed over nadenken hoe lang je filmpje houdbaar is (Robert): maak instructievideo’s die de komende 5 jaar nog in te zetten zijn. Wellicht wordt het nog interessanter om studenten dergelijke instructievideo’s te laten maken (Edwin).

• Interactie. Sommige docenten hebben het idee dat de interactie verdwijnt in de instructievideo’s. Toch hoeft dat niet zo te zijn. Er zijn softwareprogramma’s die het mogelijk maken om bijvoorbeeld vragen te stellen in een instructievideo. Dat kan bijvoorbeeld met Adobe Captivate. Antwoorden worden zelfs geregistreerd, zodat je in je werkcollege gericht aandacht kan besteden aan veelvoorkomende fouten. Tevens maakt deze registratie het mogelijk om op een relatief gemakkelijke manier te monitoren of studenten de videoclips hebben bekeken (Nathalie en Sanne), zonder dat dit te veel administratieve rompslomp kost (Ilse). 

• Wetenschappelijk bewijs. Een belangrijke vraag van Carla was of Flipping the Classroom een positiever effect heeft op leren van studenten, dan klassikaal onderwijs. Uit een meta-analyse van vijftig onderzoeken naar de leereffecten van online leren in vergelijking met klassikaal leren, blijkt een combinatie van beiden (blended-learning) een positiever effect te hebben op leren van studenten, dan alleen klassikaal onderwijs of alleen online onderwijs (Means, Toyama, Murphy, Bakia & Jones, 2010). Flipping the Classroom is een vorm van blended learning en zou dus op basis van bovenstaande meta-analyse een positiever effecten hebben op het leren van studenten, dan wanneer zij alleen klassikaal onderwijs aangeboden krijgen. 

Tot slot:
Mocht je naar aanleiding van deze workshop of dit artikel nog vragen hebben rondom Flipping the Classroom, neem dan gerust contact met me op: martijnvangrootel@hotmail.com, @martijnvgrootel of plaats je bijdrage in de discussie.

Bronnen:
Means, B., Toyama Y., Murphy R., Bakia, M., & Jones, K. (2010) Evaluation of Evidence-Based Practices in Online Learning: A Meta-Analysis and Review of Online Learning Studies. Washington, DC: Office of Planning, Evaluation, and Policy Development, Policy and Program Studies Service.